interview Ahmet Polat
‘Mijn drive is het discours rond kunst en cultuur te verbreden: representatief, divers, inclusief.’
De Raad geeft ook advies, is een klankbord. Hoe verhoudt een advies zich tot toezicht?
‘Die spanning is er natuurlijk altijd, maar een toezichthouder gaat niet op de stoel van de directeur, conservator of marketingmanager zitten. Het gaat ook niet over smaak. Of ik iets mooi vind is helemaal niet belangrijk. Iedereen heeft zijn eigen esthetiek, interesses en fascinaties. Paleis Het Loo is daar vrij in. Waar het wel om gaat: wat is de kern? Bijvoorbeeld het onderwerp representatie, dan vraag ik welke mensen willen we in beeld zien, is dat eenmalig of consequent? Bij de volgende vergadering kijk je of de vragen zijn beantwoord, en waar de antwoorden een plek hebben gekregen’.
Geldt dat ook voor de inhoud?
‘Ja, ook hier geldt: vragen stellen, nuances opwerpen. Wie willen we bereiken? Wat neemt het publiek mee? Belangrijk is dat wij kijken waar de ruimte zit voor verandering of wijzen op veranderingen; de nieuwe generaties hebben zo veel meer toegang tot zo veel meer informatie, dus moet je online meer doen. Daar is het museum al mee bezig’.
Hoe zie jij de positie van het paleis ten opzichte van het Koninklijk Huis?
‘Het Koninklijk Huis is er voor alle Nederlanders, dus het museum moet proberen er ook voor alle Nederlanders te zijn. Dat komt terug in hoe je ruimtes vormgeeft, welke collectie je laat zien, welke verhalen je vertelt en op welke wijze. De verbouwing biedt daarvoor kansen, want alles moest eruit, dus kun je ook nieuwe inzichten en verhalen opnemen die aansluiten bij nieuw publiek. En ja, die kunnen minder maar ook meer romantisch of nostalgisch zijn’.
Je kwam midden in de verbouwing.
‘De kuip was er al! Paleis Het Loo heeft tijdens de pandemie enorm koers gehouden. Het is bijzonder dat we gefaseerd opengaan voor het publiek. Het was vanwege alle onzekerheden niet makkelijk, er is karakter getoond. We kunnen straks trots zijn, maar eerst afronden, dan gaan we het vieren. Heel bijzonder aan het ontwerp is hoe het licht wordt gevangen en bevrijd, van buiten naar binnen en andersom’.
Hoe is het om hier toezichthouder te zijn?
‘De sfeer is goed, er is een open cultuur en het doet ertoe dat ik er zit. Iedereen wordt op waarde geschat, ook buiten de vergaderingen om. Er is echt vertrouwen, daar groei je van. De positie van Raden van Toezicht is trouwens veranderd, ze moeten zich werkelijk en soms publiekelijk verhouden tot de realiteit, en net als musea een eigen kritisch vermogen opbouwen. Paleis Het Loo haalde Mardjan Seighali en mij binnen, juist om dat kritische geluid te organiseren. Dat is hartstikke nodig en goed. Zo doorbreek je de denkkaders’.
Fotograaf, film- en theatermaker Ahmet Polat runt Stichting Studio Polat, treedt regelmatig op in programma’s als Buitenhof en was de derde Fotograaf des Vaderlands (2015). Hij heeft zitting in adviescommissies van het Amsterdam Fonds voor de Kunst en het Mondriaan Fonds en is sinds 2019 lid van de Raad van Toezicht van Paleis Het Loo: ‘Interessante instellingen die heel veel mogelijk maken, lokaal, nationaal en internationaal. Maar vaak vanuit al langer bestaande denkkaders, waardoor sommige onderwerpen wel en andere niet bespreekbaar zijn. Dat vind ik opmerkelijk. Waar worden die kaders gevormd en vooral door wie? Mijn drive is het discours rond kunst en cultuur te verbreden: representatief, divers, inclusief’.
Waarom zei je ja tegen Paleis Het Loo?
‘Ik kreeg de vraag of ik mijn kennis en ervaring kon inbrengen. En het gaat over erfgoed, dat vind ik heel belangrijk, net als de verbinding maken met een jonger en meer divers Nederland. Door mijn achtergrond in het onderwijs en als ‘‘maker’’ kan ik andere vragen stellen die tot andere oplossingen, vormen, antwoorden en inzichten leiden’.
Heb je een voorbeeld van een andere vraag?
‘Bij mijn eerste bezoek aan Het Loo zag ik op de wand geschilderde Ottomaanse figuren en dacht: waarom zijn die afgebeeld? ‘‘Dat weten we niet precies’’ … maar ze staan er niet voor niets! Hebben ze te maken met de overzeese handel, zijn het zakenpartners? Er is immers al vierhonderd jaar een handelsverdrag met Turkije. Het is belangrijk om daar opnieuw naar te kijken, want wat zeggen zij over de samenleving van toen en nu? De ‘‘andere’’ vraag is: waarom is het niet vanzelfsprekend dat dit onderzocht wordt of naar voren komt?’.
Enig idee?
‘Omdat het over de geschiedenis van mensen gaat die niet aan tafel zitten. Wil je als museum aansluiten op publiek wat er óók in Nederland is, dan moet je mensen met kennis over en ervaringen met dat publiek hoog in de organisatie laten landen. Bijvoorbeeld in een Raad van Toezicht’.
Hoe kijk je naar het Diversiteit & Inclusiebeleid van Paleis Het Loo?
‘Door de coronapandemie moesten we op de pauzeknop drukken. Het mooie was dat die ‘‘pas op de plaats’’ meer ruimte gaf om te bepalen wat we moeten en kunnen doen als het om diversiteit en inclusie gaat, bijvoorbeeld bij de branding, positionering en communicatiestrategieën. Op die gebieden zijn grote stappen gezet’.
Noem eens een grote stap.
‘Neem de opbouw van een lokaal netwerk, om het museum heen, in en rond Apeldoorn. We voeren gesprekken in de gemeenschappen. Dan ben je als museum niet alleen uitnodigend, maar je gaat ook naar de mensen toe, je luistert, werkt samen. Ging het eerst over mensen, nu gaat het met mensen. Een andere grote stap is meer aandacht voor de betekenis van objecten voor de verschillende gemeenschappen binnen Nederland’.
“Ging het eerst over mensen, nu gaat het met mensen.”
“Het was vanwege alle onzekerheden niet makkelijk, er is karakter getoond.”
“Het Koninklijk Huis is er voor alle Nederlanders, dus het museum moet proberen er ook voor alle Nederlanders te zijn.”
‘Een van mijn eerste tentoonstellingen ging over het kleine dorp Kayapinar in Centraal-Turkije, in samenwerking met het Dordrechts Archief en het Dordrechts Museum. Negentig procent van de Dordtse Turken komt daarvandaan. Destijds prins Willem-Alexander en prinses Máxima waren op bezoek in Istanboel en zijn toen ook naar het dorp gegaan. Kijk, dacht ik, ze verbinden, laten verhalen op een andere manier in de samenleving landen. Er wordt anders gekeken naar diversiteit en het bleek dat het verhaal al onderdeel is van de Nederlandse geschiedenis. Dat kan in Paleis Het Loo ook’.